Հարկման այս համակարգով գործելու համար կարևոր է իմանալ, որ Դուք չեք կարող ընտրել այն, եթե՝

• համարվել եք փոխկապակցված անձ (բացառություն են այն դեպքերը, երբ փոխկապակցված անձինք հարկային մարմին գործունեության դադարեցման հայտարարություն են ներկայացրել կամ փաստացի գործունեություն չեն իրականացնում),
• համատեղ գործունեության պայմանագրի, ապրանքների մատակարարման կոմիսիայի կամ ապրանքների մատակարարման` գործակալի անունից հանդես գալու պայման նախատեսող գործակալության պայմանագրի կողմ եք,
• կազմակերպություններին կամ անհատ ձեռնարկատերերին ապրանքների մատակարարման գործարքներ իրականացրած՝ առք ու վաճառքի գործունեություն իրականացնող ընկերություն եք,
• ստանում եք վարձակալական վճար, տոկոս (բացառությամբ սպասարկող բանկում առկա ընթացիկ հաշվի դրական մնացորդի նկատմամբ հաշվեգրվող տոկոսի), ռոյալթի։

Դուք չպետք է լինեք նաև՝ 

• Երևան քաղաքի վարչական սահմաններում կամ դրանցից դուրս՝ առևտրի իրականացման վայրերում, առևտրի կենտրոններում և տոնավաճառներում առք ու վաճառքի գործունեություն իրականացնող կամ անձնական օգտագործման ավտոմեքենաների կամ էլեկտրոնային առևտրի շրջանակներում առք ու վաճառքի գործունեություն իրականացնող կազմակերպություն։ 
• բանկ, վարկային կազմակերպություն, ներդրումային ֆոնդ, ֆոնդի կառավարիչ, ապահովագրական, արժեթղթերի շուկայի մասնագիտացված մասնակից, գրավատուն, վճարահաշվարկային, խաղատների, շահումով խաղերի, տոտալիզատորի և ինտերնետ տոտալիզատորի կազմակերպող, արտարժույթի առք ու վաճառքով զբաղվող, աուդիտորական կամ ներդրումային ընկերություն։
• խորհրդատվական, իրավաբանական, հաշվապահական, աուդիտորական, ինժեներական, գովազդային, դիզայներական, մարկետինգային, թարգմանչական, փորձագիտական, բժշկական, ատամնատեխնիկական ծառայություններ, տեղեկատվության մշակման (այդ թվում՝ տեղեկատվության հավաքման ու ընդհանրացման) և փոխանցման (հաղորդման), գիտահետազոտական, փորձարարական-կոնստրուկտորական և փորձարարական-տեխնոլոգիական (տեխնոլոգիական) աշխատանքներ կատարող, Երևան քաղաքի վարչական սահմաններում հանրային սննդի ոլորտում գործունեություն իրականացնող, ինչպես նաև նշված աշխատանքներին կամ ծառայություններին համանման այլ աշխատանքներ կատարող կամ ծառայություն մատուցող ընկերություն։

Ուշադրություն
Թեև շատ են այն գործունեության տեսակները, որոնց դեպքում չեք կարող ընտրել միկրոձեռնարկատիրության հարկման համակարգը, կան կարևոր բացառություններ, այդ պատճառով պետք է ուղղորդվել ՀՀ հարկային օրենսգրքով (օրենքը հնարավոր է գտնել arlis.am-ում): 

Օրինակ՝ 

• հանրային սննդի ոլորտում գործող ընկերությունները չեն կարող ընտրել այս համակարգը, սակայն զբոսաշրջային տների միջոցով հյուրանոցային ծառայություններին ուղղակիորեն կապված հանրային սննդի մատուցողները կարող են,
• մեծածախ և մանրածախ առևտրով զբաղվողները չեն կարող, սակայն Երևան քաղաքից դուրս առևտրով զբաղվող խանութներն ու կրպակները կարող են։ 

Որոշ գործունեության տեսակներ կարող եք իրականացնել առանց ԱՁ կամ իրավաբանական անձ գրանցելու՝ հարկ վճարողի հաշվառման համար (ՀՎՀՀ) ստանալու միջոցով։ 

Այդ տեսակներն են՝

• հոսթելային (զբոսաշրջային տների) ծառայություններ,

• լեզուների ուսուցման դասընթացներ, մասնավոր նախապատրաստական կամ այլ մասնագիտական դասընթացներ,

• պարեր, երգեցողության դասընթացներ,

• կատարողական արվեստի  և դրանց հետ կապված այլ օժանդակ գործունեություն,

• ստեղծագործական գործունեություն,

• խնջույքավարների գործունեություն,

• կրթական, արտադպրոցական մարմնամարզության և սպորտի բնագավառում ծավալվող գործունեություն,

• կենցաղային ծառայություններ,

• դարբնոցային ծառայություններ,

• ժամացույցների, ժամանակաչափ սարքերի, երաժշտական գործիքների նորոգում։

Հաճախորդ Ֆիզիկական անձանց պատվերով կատարվող աշխատանքներ՝

• կոշիկի, կաշվե և համանման այլ արտադրատեսակների արտադրություն և նորոգում,

• հագուստների և գլխարկների արտադրություն և նորոգում,

• գորգերի և կարպետների արտադրություն և նորոգում,

• փայտյա իրերի պատրաստում, կահույքի և տան կահավորանքի նորոգում,

• ոչ թանկարժեք զարդերի արտադրություն և նորոգում,

• համակարգչային տեխնիկայի, հեռուստացույցների, լվացքի մեքենաների, օդորակիչների և այլ կենցաղային տեխնիկայի նորոգում, ծրագրային սպասարկում,

• հեծանիվների և հաշմանդամների սայլակների արտադրություն, անձնական օգտագործման և կենցաղային այլ արտադրատեսակների նորոգում,

• տնտեսական և խեցեգործական, այլ ճենապակե արտադրատեսակների արտադրություն,

• թիթեղագործական գործունեություն:

Հարկման այս համակարգով գործելու համար կարևոր է իմանալ, որ Դուք չեք կարող ընտրել այն, եթե՝

• համարվել եք փոխկապակցված անձ (բացառություն են այն դեպքերը, երբ փոխկապակցված անձինք հարկային մարմին գործունեության դադարեցման հայտարարություն են ներկայացրել կամ փաստացի գործունեություն չեն իրականացնում),
• համատեղ գործունեության պայմանագրի, ապրանքների մատակարարման կոմիսիայի կամ ապրանքների մատակարարման` գործակալի անունից հանդես գալու պայման նախատեսող գործակալության պայմանագրի կողմ եք,
• կազմակերպություններին կամ անհատ ձեռնարկատերերին ապրանքների մատակարարման գործարքներ իրականացրած՝ առք ու վաճառքի գործունեություն իրականացնող ընկերություն եք,
• ստանում եք վարձակալական վճար, տոկոս (բացառությամբ սպասարկող բանկում առկա ընթացիկ հաշվի դրական մնացորդի նկատմամբ հաշվեգրվող տոկոսի), ռոյալթի։

Դուք չպետք է լինեք նաև՝ 

• Երևան քաղաքի վարչական սահմաններում կամ դրանցից դուրս՝ առևտրի իրականացման վայրերում, առևտրի կենտրոններում և տոնավաճառներում առք ու վաճառքի գործունեություն իրականացնող կամ անձնական օգտագործման ավտոմեքենաների կամ էլեկտրոնային առևտրի շրջանակներում առք ու վաճառքի գործունեություն իրականացնող կազմակերպություն։ 
• բանկ, վարկային կազմակերպություն, ներդրումային ֆոնդ, ֆոնդի կառավարիչ, ապահովագրական, արժեթղթերի շուկայի մասնագիտացված մասնակից, գրավատուն, վճարահաշվարկային, խաղատների, շահումով խաղերի, տոտալիզատորի և ինտերնետ տոտալիզատորի կազմակերպող, արտարժույթի առք ու վաճառքով զբաղվող, աուդիտորական կամ ներդրումային ընկերություն։
• խորհրդատվական, իրավաբանական, հաշվապահական, աուդիտորական, ինժեներական, գովազդային, դիզայներական, մարկետինգային, թարգմանչական, փորձագիտական, բժշկական, ատամնատեխնիկական ծառայություններ, տեղեկատվության մշակման (այդ թվում՝ տեղեկատվության հավաքման ու ընդհանրացման) և փոխանցման (հաղորդման), գիտահետազոտական, փորձարարական-կոնստրուկտորական և փորձարարական-տեխնոլոգիական (տեխնոլոգիական) աշխատանքներ կատարող, Երևան քաղաքի վարչական սահմաններում հանրային սննդի ոլորտում գործունեություն իրականացնող, ինչպես նաև նշված աշխատանքներին կամ ծառայություններին համանման այլ աշխատանքներ կատարող կամ ծառայություն մատուցող ընկերություն։

Ուշադրություն
Թեև շատ են այն գործունեության տեսակները, որոնց դեպքում չեք կարող ընտրել միկրոձեռնարկատիրության հարկման համակարգը, կան կարևոր բացառություններ, այդ պատճառով պետք է ուղղորդվել ՀՀ հարկային օրենսգրքով (օրենքը հնարավոր է գտնել arlis.am-ում): 

Օրինակ՝ 

• հանրային սննդի ոլորտում գործող ընկերությունները չեն կարող ընտրել այս համակարգը, սակայն զբոսաշրջային տների միջոցով հյուրանոցային ծառայություններին ուղղակիորեն կապված հանրային սննդի մատուցողները կարող են,
• մեծածախ և մանրածախ առևտրով զբաղվողները չեն կարող, սակայն Երևան քաղաքից դուրս առևտրով զբաղվող խանութներն ու կրպակները կարող են։ 

Որոշ գործունեության տեսակներ կարող եք իրականացնել առանց ԱՁ կամ իրավաբանական անձ գրանցելու՝ հարկ վճարողի հաշվառման համար (ՀՎՀՀ) ստանալու միջոցով։ 

Այդ տեսակներն են՝

• հոսթելային (զբոսաշրջային տների) ծառայություններ,

• լեզուների ուսուցման դասընթացներ, մասնավոր նախապատրաստական կամ այլ մասնագիտական դասընթացներ,

• պարեր, երգեցողության դասընթացներ,

• կատարողական արվեստի  և դրանց հետ կապված այլ օժանդակ գործունեություն,

• ստեղծագործական գործունեություն,

• խնջույքավարների գործունեություն,

• կրթական, արտադպրոցական մարմնամարզության և սպորտի բնագավառում ծավալվող գործունեություն,

• կենցաղային ծառայություններ,

• դարբնոցային ծառայություններ,

• ժամացույցների, ժամանակաչափ սարքերի, երաժշտական գործիքների նորոգում։

Հաճախորդ Ֆիզիկական անձանց պատվերով կատարվող աշխատանքներ՝

• կոշիկի, կաշվե և համանման այլ արտադրատեսակների արտադրություն և նորոգում,

• հագուստների և գլխարկների արտադրություն և նորոգում,

• գորգերի և կարպետների արտադրություն և նորոգում,

• փայտյա իրերի պատրաստում, կահույքի և տան կահավորանքի նորոգում,

• ոչ թանկարժեք զարդերի արտադրություն և նորոգում,

• համակարգչային տեխնիկայի, հեռուստացույցների, լվացքի մեքենաների, օդորակիչների և այլ կենցաղային տեխնիկայի նորոգում, ծրագրային սպասարկում,

• հեծանիվների և հաշմանդամների սայլակների արտադրություն, անձնական օգտագործման և կենցաղային այլ արտադրատեսակների նորոգում,

• տնտեսական և խեցեգործական, այլ ճենապակե արտադրատեսակների արտադրություն,

• թիթեղագործական գործունեություն:

ԱՁ-ի համար՝ 

• դրոշմանիշային վճար,
• ճանապարհային հարկ, եթե տվյալ ԱՁ-ով կա գրանցված մեքենա։ 

Աշխատողների համար՝

• յուրաքանչյուր վարձու աշխատողի համար ամսական 5,000 դրամի չափով եկամտային հարկ,
• սոցիալական վճար, եթե աշխատողները սոցիալական վճարողներ են,
• դրոշմանիշային վճար, եթե աշխատողները ծնված են 1974 թվականից հետո,

Չեք վճարելու շահութահարկ, ԱԱՀ կամ շրջանառության հարկ։ Ազատվում եք նաև որպես հարկային գործակալ հարկերը հաշվարկելու և վճարելու պարտավորությունից՝ բացառությամբ վերը նշված՝ ամսական 5000 դրամ եկամտահարկից։ Չեք կատարելու նաև շահութահարկի կանխավճարներ։

Կվճարեք՝ 

• եկամտային հարկ,
• սոցիալական վճար ամեն վարձու աշխատողի համար, եթե աշխատողը սոցիալական հարկ վճարող է, 
• դրոշմանիշային վճար ամեն վարձու աշխատողի համար՝ ըստ սահմանված դրույքաչափերի,
• ակցիզային հարկ, եթե զբաղվում եք ակցիզային հարկով հարկվող գործունեությամբ,
• շահաբաժնի հարկ, քանի որ ՍՊԸ-ի բաժնետերերը պետք է հայտարարագրեն իրենց շահաբաժինները և վճարեն 5% շահաբաժնի հարկ:

Օրինակ՝

ՍՊԸ-ի բաժնեմասերը պատկանում են Ձեզ և Ձեր կնոջը՝ 60% և 40% հարաբերակցությամբ։ Ամսվա կտրվածքով Ձեր շահույթը կազմել է 50.000 դրամ։ Որպես միկոձեռնարկատիրության սուբյեկտ՝ ազատված եք շահութահարկից, սակայն, ըստ Ձեր շահաբաժնի, շահույթի 30.000 դրամը Ձեզ է բաշխվում, 20.000 դրամը Ձեր կնոջը, իսկ 5% շահաբաժինների հարկումը վերաբերում է հենց այս գումարներին։ Որպես ֆիզիկական անձ, Ձեզ անհրաժեշտ կլինի հայտարարագրել շահաբաժնից ստացված եկամուտը և պետական բյուջե վճարել 1500 դրամ (30.000 դրամ շահաբաժնի 5%-ը), իսկ Ձեր կինը կվճարի՝ 1000 դրամ (20.000 դրամ շահաբաժնի 5%-ը): Վճարումը կատարվում է տարեկան և միայն փաստացի բաշխման դեպքում:

Գործունեության բոլոր տեսակների եկամուտների (իրացման շրջանառության) վերաբերյալ տարեկան հաշվետվությունը պետք է ներկայացնեք յուրաքանչյուր հաշվետու տարվա համար մինչև հաջորդ տարվա փետրվարի 1-ը։ 

Պետք է ներկայացնեք նաև Ձեր գործունեությունից կախված այլ հաշվետվություններ՝  ըստ հետևյալ ժամկետների և տեսակների․ 

• եկամտային հարկի հաշվարկ` Ձեր վարձու աշխատողների համար մինչև ամեն հաշվետու ամսվան հաջորդող ամսվա 20-ը ներառյալ,
• ավելացված արժեքի հարկի (ԱԱՀ) և ակցիզային հարկի միասնական հաշվարկ մինչև հաշվետու ամսվան հաջորդող ամսվա 20-ը ներառյալ, եթե ակցիզային հարկ վճարող եք, 
• բնապահպանական հարկի և բնօգտագործման վճարների միասնական հարկային հաշվարկ, եթե վճարում եք այդ հարկերը, 
• առանձնացված ԱԱՀ-ի գումարն արտացոլող ԱԱՀ-ի և ակցիզային հարկի միասնական հաշվարկ՝ սխալմամբ հարկային հաշիվ դուրս գրելու դեպքում։ 

ԱԱՀ-ից ազատվում են՝

• ուսումնական հաստատությունների, արվեստի կենտրոնների կողմից ուսուցման ծառայությունների մատուցումը և գիտահետազոտական աշխատանքների կատարումը,
• մանկական և դպրոցական գրականության, գիտական և ուսումնական հրատարակությունների, թերթերի և ամսագրերի օտարումը,
• նախադպրոցական հիմնարկներում, տուն-ինտերնատներում, մանկատներում, արատներով երեխաների կամ հաշմանդամների խնամող հաստատություններում, ծերանոցներում գտնվող անձանց խնամքի հետ կապված ծառայությունները, 
• բանկերի, արժեթղթերի շուկայի մասնագիտացված մասնակիցների, վճարահաշվարկային կազմակերպությունների, վարկային կազմակերպությունների կողմից իրականացվող ֆինանսական որոշակի գործառնությունները և ծառայությունները,
• պրոթեզաօրթոպեդիկ պարագաների, բժշկական տեխնիկայի և բժշկական նշանակության ապրանքների օտարումը, բժշկական օգնության և սպասարկման ծառայությունների մատուցումը,
• հասարակական, բարեգործական և կրոնական կազմակերպությունների կողմից ապրանքների անհատույց մատակարարումը, աշխատանքների անհատույց կատարումը և (կամ) ծառայությունների անհատույց մատուցումը,
• օրենսգրքով սահմանված կարգով բարեգործական որակված ծրագրերի շրջանակներում իրականացվող գործարքները,
• ապահովագրական և վերաապահովագրական ծառայությունների մատուցումը,
• կենսաթոշակային ապահովման ծառայությունների մատուցումը,
• մահվան և հուղարկավորության հետ կապված ծառայությունների և ծիսական բնույթի այլ աշխատանքների կատարումը, ծառայությունների մատուցումը և համապատասխան պարագաների օտարումը և Օրենքով սահմանված որոշ այլ գործունեության տեսակներ։ 

Ավելացված արժեքի հարկի հաշվետվությունը ներկայացվում է ակցիզային հարկի հետ միասնական հաշվարկով՝ ամեն ամիս, մինչև յուրաքանչյուր ամսվան հաջորդող ամսվա 20-ը ներառյալ։

Մանրածախ գործունեության դեպքում հարկի գումարը ապրանքի, աշխատանքի կամ ծառայության գնի մեջ ներառված լինելու դեպքում ԱԱՀ-ն հաշվարկվում է ապրանքի, աշխատանքի կամ ծառայության ամբողջ արժեքի նկատմամբ 16.67% հաշվարկային դրույքաչափով։

ԱԱՀ-ի 0% դրույքաչափ կիրառվում է բազմաթիվ դեպքերում, օրինակ՝ ապրանքի, աշխատանքի կամ ծառայության արտահանման դեպքում, ինչպես նաև այն դեպքում, երբ ապրանքը, աշխատանքը կամ  ծառայությունը ձեռք է բերվում Հայաստանում դիվանագիտական և նրանց հավասարեցված կազմակերպությունների կողմից:

Շահութահարկ վճարում են՝ 

• ռեզիդենտ (ՀՀ-ում պետական գրանցում ստացած) կազմակերպությունները, անհատ ձեռնարկատերերը, նոտարները և պայմանագրային ներդրումային ֆոնդերը,
• ոչ ռեզիդենտ (այլ պետություններում գրանցված կամ միջազգային) կազմակերպությունները, ինչպես նաև ՀՀ-ից դուրս նրանց կողմից ստեղծված կազմակերպությունները:

Գյուղատնտեսական արտադրանք արտադրող կազմակերպությունները ՀՀ օրենքով մինչև 2024 թվականի դեկտեմբերի 31-ը ազատված են շահութահարկի վճարումից:

Ռեզիդենտները շահութահարկ վճարում են ՀՀ տարածքում և նրա սահմաններից դուրս ստացվող հարկվող շահույթից, իսկ ոչ ռեզիդենտները՝ այն հարկվող շահույթից, որը ձևավորվում է Հայաստանում գտնվող աղբյուրներից։

Հարկվող շահույթը համախառն եկամտի (հաշվետու տարում եղած բոլոր եկամուտների գումարի` անկախ ստացման աղբյուրներից) և օրենքով նշված նվազեցումների դրական տարբերությունն է:

Ընդ որում` նվազեցումների միևնույն գումարը համախառն եկամտից հանվում է միայն մեկ անգամ։

Եկամուտ չեն համարվում՝

• համատեղ գործունեության նպատակներով միավորվող միջոցները, 
• հարկային արտոնությունները, 
• պետական կամ համայնքային բյուջեներ վճարվող պարտադիր վճարներն ու տուրքերը, 
• բնօգտագործման վճարների գծով տրվող արտոնությունների գումարները, արտարժույթի և արտարժույթով արտահայտված ակտիվները և պարտավորությունները,
• օրենքով սահմանված կարգով իրականացված հիմնական միջոցների վերագնահատման դրական արդյունքը,
• ոչ առևտրային կազմակերպությունների անհատույց ստացած ակտիվները, ծառայությունները և այլն:

ՀՀ ռեզիդենտ և ոչ ռեզիդենտ կազմակերպություննները՝ (մշտական հաստատությանը վերագրվող եկամուտների միջոցով ձևավորվող հարկերի մասով) պետք է վճարեն 18% շահութահարկ։

Շրջանառության կամ միրոձեռնարկատիրության հարկերով գործող անհատ ձեռնարկատերերը և նոտարները գործունեության այդ տեսակների մասով՝ 5,000 ՀՀ դրամ։

Առանց մշտական հաստատության ՀՀ-ում գործող ոչ ռեզիդենտ ՀՀ աղբյուրներից եկամուտ ստացող կազմակերպությունները շահութահարկ վճարում են հետևյալ դրույքաչափերով՝

• արժեթղթերի օտարումից ստացվող ակտիվների արժեքի հավելաճ՝ 0 %,

• ապահովագարական հատուցումների, վերաապահովագրական վճարների և փոխադրման ֆրախտի դիմաց եկամուտներ՝ 5%, 

• պասիվ եկամուտներ՝ 10%, 

• շահաբաժիններ՝ 5%, 

• ՀՀ աղբյուրներից ստացվող եկամուտներ՝ 20%,

• օֆշորային գոտիներում գրանցված կազմակերպություններից ապրանքների ձեռքբերման վճարումների դիմաց արդյունքը վճարման օրվան հաջորդող 365 օրվա ընթացքում չստացվելու դեպքում կատարված վճարումներ՝ 20%: