Հարթակը մշակման փուլում է․ ձեր կարծիքը կօգնի մեզ բարելավել այն:
Վճարել հարկերը
Այստեղ ուղեցույցում Դու կգտնես հարկերին առնչվող ամբողջական ու ամփոփ տեղեկատվություն Հայաստանում գործող հարկերի հաշվարկման, վճարման ժամկետների և այլ մանրամասների վերաբերյալ, որպեսզի կարողանաս ճիշտ կողմնորոշվել ու վճարել քո հարկերը։
- Մինչև 2025 նոյեմբերի 1-ը ՀՀ ֆիզիկական անձինք պետք է ներկայացնեն եկամուտների հայտարարագիր։
- Այստեղ կարող ես ծանոթանալ նաև անհատների համար սահմանված հարկերի վերաբերյալ առանձին բաժնին։
- Նախ պարզիր, թե ինչ է հարկը և ինչո՞ւ ես դու պարտավորվում որոշ հարկեր վճարել։
- Այնուհետև ծանոթացիր հարկման տարբեր համակարգերին ու իմացիր, թե ո՞րն է քեզ համար։
- Ուսումնասիրիր ընդհանուր, շրջանառության և միկրոձեռնարկատիրության համակարգերը:
- Իմացիր, թե ինչ հարկեր է վճարում քո գործատուն։
- Եթե որոշել ես որևէ ապրանք ներմուծել կամ արտահանել, ապա պետք է կատարես համատասխան վճարներ ու վճարես հարկեր։
- Անշարժ գույքի, փոխադրամիջոցի, պետական տուրքերի մասին ևս կարող ես ստանալ մանրամասն տեղեկատվություն։
- Ծանոթացի՛ր պետության կողմից տրամադրվող արտոնություններին։
Եկամուտների հայտարարագրում
Մինչև 2025 թվականի նոյեմբերի 1-ը ՀՀ քաղաքացի հանդիսացող և մինչև 2024 թվականի դեկտեմբերի 31-ը չափահաս դարձած անձինք առցանց եղանակով ներկայացնելու են եկամուտների հայտարարագիր` նախորդ տարվա ընթացքում ստացված եկամուտների վերաբերյալ։
Հայտարարագրում ներկայացվող եկամուտները բաժանվում են 2 խմբի՝ հարկվող և չհարկվող։ Արդեն հարկված եկամուտների համար նոր պարտավորություններ չեն առաջանալու։
Ներկայացնել եկամուտների հայտարարագիր բջջային հավելվածով
Ի՞նչ հարկեր են վճարում անհատները
Հայաստանի Հանրապետությունում ֆիզիկական անձը սկսում է հարկ վճարել, երբ․
- ստանում է հարկման ենթակա եկամուտ (աշխատավարձ, վարձավճարներ և այլն),
- դառնում է անշարժ կամ շարժական գույքի (տուն, հողամաս, ավտոմեքենա և այլն) սեփականատեր:
Ինչպե՞ս վճարել հարկերը
Քայլ 1
Տեղեկացեք Հայաստանում գործող հարկերի մասին
Նախ տեղեկացեք՝ ինչ հարկման համակարգեր են գործում Հայաստանում, որից հետո կկարողանաք ընտրել հարկման ճիշտ համակարգ, օգտվել հարկային արտոնություններից և նվազեցնել Ձեր հարկային բեռնվածությունը։
Քայլ 2
Ընտրեք հարկման համակարգ
Ընտրեք Ձեր հարկման համակարգը և պարզեք՝ ինչ հարկեր եք վճարելու տվյալ հարկային տարվա ընթացքում։
Քայլ 3
Ներկայացրեք հարկային հաշվետվությունները և վճարեք հարկերը
Ստուգեք հարկային հաշվետվությունների ներկայացման և հարկերի վճարման ժամկետները և ժամանակին վճարեք հարկերը։
Ի՞նչ է հարկը, և ե՞րբ կսկսեք հարկ վճարել
Հարկը պետական կամ համայնքային բյուջե վճարվող պարտադիր և անհատույց վճար է։
Լինելով պետության եկամուտների հիմնական աղբյուրը՝ այն ուղղվում է պետական և հասարակական կարիքների բավարարմանը կամ պետության գործառույթների իրականացմանը։
Բիզնեսի պետական գրանցման պահից կհամարվեք հարկ վճարող և կստանաք հարկ վճարողի հաշվառման համար (ՀՎՀՀ)։
Այդ պահից պարտավոր եք ներկայացնել Ձեր բիզնեսի հարկային հաշվետվություններն ու վճարել հարկերը՝ ըստ սահմանված ժամկետների։
Որպես անհատ նույնպես կարող եք դիմել և ստանալ ՀՎՀՀ՝ ձեր գործունեության հետ կապված հարկային պարտավորությունները կատարելու համար։
ՀՎՀՀ-ն հարկ վճարողի նույնականացման կոդն է, որի միջոցով հնարավոր է կատարել հարկային վճարումները։
Այն՝
- եզակի ութանիշ թիվ է,
- չի կարող տրամադրվել այլ հարկ վճարողի,
- չի փոխվում կազմակերպության տեսակի փոփոխության դեպքում
Հարկ վճարողի հաշվառման համար ստանալու համար առցանց եղանակով կարող են դիմել․
- ՀՀ ռեզիդենտ և ոչ ռեզիդենտ ֆիզիկական անձինք,
- ՀՀ հավատարմագրված դիվանագիտական ներկայացուցչությունները և հյուպատոսական հիմնարկները, դրանց հավասարեցված միջազգային կազմակերպությունները,
- ՀՀ ոչ ռեզիդենտ (ՀՀ-ում չգրանցված) կազմակերպությունները։
Հայաստանում անձը համարվում է ռեզիդենտ, եթե՝
- տվյալ հարկային տարում ՀՀ-ում փաստացի գտնվել է 183 և ավելի օր,
- նրա տունը, ընտանիքը կամ գործունեության հիմնական վայրը ՀՀ-ում է,
- ՀՀ-ում պետական ծառայության մեջ է, բայց ժամանակավորապես աշխատում է ՀՀ-ից դուրս։
Մյուս բոլոր դեպքերում անձը համարվում է ոչ ռեզիդենտ։
Անհատ ձեռնարկատերերը (ԱՁ) և իրավաբանական անձինք ՀՎՀՀ-ն ստանում են Իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրի գործակալությունում, նրա տարածքային գրասենյակներում, Հայփոստի մասնաճյուղերում։
ՀՀ կենտրոնական բանկի կողմից գրանցում ստացող կազմակերպությունները՝ ֆինանսական, բանկային, վարկային և ապահովագրական ոլորտի ընկերությունները, ՀՎՀՀ ստանում են ՀՀ կենտրոնական բանկում։
Դիմել ՀՎՀՀ ստանալու համար
Հարկ վճարող դառնալով՝ Դուք կարող եք՝
- հարկային մարմին ներկայացնել հարկային հաշվարկներ և վճարել հարկերը,
- լիազորել պաշտոնատար անձի (սովորաբար դա հաշվապահն է), որը կկատարի Ձեր հարկային պարտավորությունները հարկային մարմնում,
- օգտվել հարկային արտոնություններից,
- իրավական մարմիններում պաշտպանել Ձեր իրավունքները։
Առցանց գրանցել լիազոր կամ օգտվող
Հարկման համակարգի ընտրություն
Բիզնեսի գրանցման, դրա գործունեության անխափան ընթացքի համար շատ կարևոր է հարկման համակարգի ընտրությունը։
Հայաստանում գործում են հարկման ընդհանուր, շրջանառության և միկրոձեռնարկատիրության համակարգերը:
Գործատուի կողմից վճարվող հարկեր
Գործատուն աշխատանքային հարաբերության այն մասնակիցն է, որն աշխատանքային պայմանագրի հիման վրա օրինական կերպով օգտագործում է քաղաքացիների աշխատանքը:
Գործատու կարող է լինել ինչպես ֆիզիկական, այնպես էլ իրավաբանական անձը` անկախ կազմակերպության իրավական և սեփականության ձևից և գործունեության տեսակից։
Որպես գործատու կարող է հանդես գալ նաև աշխատանքային պայմանագիր կնքելու իրավունք ունեցող հիմնարկը, պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինը և այլն:
Որպես հարկային գործակալ աշխատողին վճարվող աշխատավարձի հետ Դուք կվճարեք՝
- եկամտային հարկ,
- սոցիալական վճար,
- դրոշմանիշային վճար։
Եկամտային հարկ
Եկամտային հարկը եկամուտների համար վճարվող հարկ է, որը գանձվում է ՀՀ ռեզիդենտ և ոչ ռեզիդենտ անձանցից՝ Հայաստանում կամ Հայաստանից դուրս գտնվող աղբյուրներից ստացվող եկամուտների համար։
Հայաստանում անձը համարվում է ռեզիդենտ, եթե՝
- տվյալ հարկային տարում ՀՀ-ում փաստացի գտնվել է 183 և ավելի օր,
- նրա տունը, ընտանիքը կամ գործունեության հիմնական վայրը գտնվում է Հայաստանում,
- Հայաստանում պետական ծառայության մեջ է, բայց ժամանակավորապես աշխատում է արտերկրում։
Մյուս բոլոր դեպքերում անձը համարվում է ոչ ռեզիդենտ։
Եկամտային հարկով հարկվում են՝
- Ռեզիդենտ անձանց դեպքում Հայաստանում և (կամ) Հայաստանից դուրս գտնվող աղբյուրներից ստացվող եկամուտը (բացառութուն են Հայաստանում հաշվառված անհատ ձեռնարկատերերի և նոտարների ձեռնարկատիրական եկամուտները),
- Ոչ ռեզիդենտ անձանց դեպքում հարկվում է Հայաստանում գտնվող աղբյուրներից ստացվող եկամուտը։ Բացառություն են Հայաստանում իրենց մշտական հաստատության միջոցով գործող և (կամ) եկամուտ ստացող ոչ ռեզիդենտ ֆիզիկական անձանց մշտական հաստատության և արտաքին տնտեսական գործունեությունից ստացվող եկամուտները:
Եկամտային հարկով հարկվում է ամբողջ եկամտի և նվազեցվող եկամուտների դրական տարբերությունը։
Եկամտային հարկով հարկման բազան որոշելու նպատակով համախառն եկամտից նվազեցվող եկամուտների ամբողջական ցանկը կարող եք գտնել ՀՀ հարկային օրենսգրքի 147-րդ հոդվածում։
Որպես հարկային գործակալ՝ աշխատողների համար եկամտային հարկ վճարում են՝
- իրավաբանական անձինք,
- անհատ ձեռնարկատերերը,
- նոտարները։
Ֆիզիկական անձինք եկամտային հարկը կարող են վճարել ինքնուրույն, եթե հարկային գործակալների միջոցով չեն վճարում։
Աշխատողների համար վճարվող եկամտային հարկի դրույքաչափը 2023 թվականից 20% է։
Գործունեության այլ տեսակների մասով եկամտային հարկի դրույքաչափերը հետևյալն են՝
- տոկոսներ, ռոյալթիներ և վարձակալական վճարներ՝ 10%։
Հարկային տարվա ընթացքում ստացված վարձակալական վճարների հանրագումարը 60 միլիոն դրամը գերազանցելու դեպքում, գերազանցող մասի համար պետք է վճարել ևս լրացուցիչ 10%, - շահաբաժիններ՝ 5%,
- գույքի օտարում (բացառությամբ կառուցապատողի կողմից օտարման) հարկային գործակալներից ստացվող ամբողջ եկամուտների մասով՝ 10%,
- կառուցապատողի կողմից շենքի, դրա բնակարանների կամ այլ տարածքների օտարումից ստացված եկամուտներ՝ 20%,
- ձեռնարկատիրական գործունեության առարկա ավտոմեքենայի օտարումից ստացվող եկամուտներ՝ 1%, բայց ոչ պակաս, քան ձեռնարկատիրական գործունեության առարկա ավտոմեքենայի շարժիչի ամեն ձիաուժ հզորության համար 150 դրամ: Շարժիչի հզորությունը կիլովատերով արտահայտված լինելու դեպքում հզորության նկատմամբ կիրառվում է 1.36 գործակից:
- կանոնադրական կամ բաժնեհավաք կապիտալում շենք, բնակարանի, առանձնատուն կամ այլ շինության բաժնետոմս, բաժնեմաս, փայաբաժին և ներդրման այլ արժեթղթերի կտրվածքով մասնակցության ձեռքբերումը ներառող հարկային տարվա կամ դրան հաջորդող երեք հարկային տարիների ընթացքում օտարումից ստացվող եկամուտներ՝ 10%:
Որպես հարկային գործակալ ներկայացնելու եք՝
- եկամտային հարկի և սոցիալական վճարի ամսական միասնական հաշվետվություն,
- տեղեկություններ ֆիզիկական անձանց եկամուտների և եկամտային հարկի մասին՝ ամեն տարվա համար, մինչև հաջորդ տարվա փետրվարի 20-ը։
Եկամտային հարկը, սոցիալական վճարը և դրոշմանիշային վճարը էլեկտրոնային համակարգում հաշվարկվում են ինքնաշխատ կերպով։
Օրինակ՝
Պողոս Պողոսյանը աշխատանքային պայմանագրով աշխատակից է, 2021թ.-ի հունվար ամսվա աշխատավարձը կազմել է 150,000 ՀՀ դրամ։ Փաստացի աշխատել է 168 ժամ։
Հաշվետու ժամանակաշրջանի համար կհաշվարկվի 33,000 ՀՀ դրամ եկամտային հարկ և 5,250 դրամ սոցիալական վճար։
Առցանց ներկայացնել եկամտային հարկի և սոցիալական վճարի միասնական հաշվետվություն
Սոցիալական վճար
Սոցիալական վճարը կենսաթոշակային լրացուցիչ եկամուտներ ստեղծելու նպատակով վճարվող վճար է։
ՀՀ-ում սոցիալական վճարներ են կատարում՝
- 1974 թվականի հունվարի 1-ին և դրանից հետո ծնված վարձու աշխատողները, նոտարները, անհատ ձեռնարկատերերը,
- մինչև 1974 թվականը ծնված վարձու աշխատողները, նոտարները, անհատ ձեռնարկատերերը, եթե ներկայացրել են կենսաթոշակային ֆոնդի ընտրության դիմում,
- ինքնազբաղված անձինք` անկախ տարիքից, եթե ներկայացրել են կենսաթոշակային ֆոնդի ընտրության դիմում կամ երբևիցե կատարել են սոցիալական վճար:
ՀՀ-ում բնակության իրավունք (կացության կարգավիճակ) ունեցող օտարերկրյա քաղաքացիները և քաղաքացիություն չունեցող անձինք սոցիալական վճարները կատարում են ընդհանուր հիմունքներով, ՀՀ քաղաքացիների համար սահմանված կարգով, եթե ՀՀ միջազգային պայմանագրով այլ բան նախատեսված չէ:
Սոցիալական վճարը վճարում են հետևյալ կերպ՝
- Սոցիալական վճարները վարձու աշխատողների համար հաշվարկում և վճարում են գործատուները՝ որպես հարկային գործակալներ։
- Եթե գործատուն ազատված է հարկային գործակալի պարտականություններից, ապա վարձու աշխատողը սոցիալական վճարը հաշվարկում և փոխանցում է ինքնուրույն` գործատուի համար սահմանված ժամկետներում:
- Նոտարները և անհատ ձեռնարկատերերը ինքնուրույն հաշվարկում և փոխանցում են սոցիալական վճարները տարեկան կտրվածքով՝ ՀՀ հարկային օրենսգրքով շահութահարկի վճարման համար սահմանված ժամկետներում։
- Ինքնազբաղված անձինք վճարում են տարեկան կտրվածքով՝ եկամտային հարկի վճարման համար սահմանված ժամկետներում:
Մինչև կենսաթոշակային տարիքը լրանալը սոցիալական վճարի դրույքաչափերն են՝
աշխատավարձի դեպքում՝
- 5%, եթե աշխատավարձի ամսական չափը չի գերազանցում 500,000 դրամը,
- 10%-ի և 25,000 դրամի տարբերության չափով, եթե ամսական աշխատավարձը 500,000 դրամից շատ է,
ձեռնարկատիրական եկամուտի դեպքում՝
- 5%, եթե տարեկան եկամուտը չի գերազանցում 6,000,000 դրամը,
- 10%-ի և 300,000 դրամի տարբերության չափ, եթե տարեկան եկամուտը 6,000,000 դրամից ավելի է, իսկ շրջանառության հարկի համակարգում հարկվող գործունեության տեսակների մասով կազմում է ամսական 5,000 դրամ,
ինքնազբաղված անձ լինելու դեպքում՝
- ստացված եկամուտների 5 % է՝ անկախ եկամուտի չափից:
Կենսաթոշակային տարիքը լրանալու դեպքում, եթե նշված անձինք հարկային մարմին չեն ներկայացրել սոցիալական վճարները դադարեցնելու կամ կուտակային կենսաթոշակ ստանալու դիմում, սոցիալական վճարը կատարվում է հետևյալ կերպ՝
- աշխատավարձի, ձեռնարկատիրական եկամտի (բացառությամբ 2-րդ կետով նախատեսված դեպքի), որպես ինքնազբաղված անձ՝ ստացված եկամուտների 5%-ի չափով.
- շրջանառության հարկի համակարգում հարկվող գործունեության տեսակների մասով` ամսական 5,000 դրամի։
Սոցիալական վճարների խախտումների համար սահմանված են հետևյալ տույժերը՝
- Հարկային գործակալը վարձու աշխատողների համար սոցիալական վճարը սահմանված ժամկետում չկատարելու դեպքում ժամկետանց յուրաքանչյուր օրվա համար վճարում է տույժ՝ ժամանակին չմուծված սոցիալական վճարի գումարի 0,04 %-ի չափով:
- Տույժը կիրառվում է ժամանակին չմուծված սոցիալական վճարի գումարների նկատմամբ՝ ոչ ավելի, քան ժամկետն անցնելու 730 օրվա համար:
- Սոցիալական վճարներ չկատարելու կամ ուշացումով կատարելու համար գանձված տույժերը, որպես կուտակային հատկացում, փոխանցվում են մասնակիցների ռեեստրը վարողին, որոնց հաշվին ձեռք են բերվում այն պարտադիր կենսաթոշակային ֆոնդի փայերը, որին այդ պահին կուտակային հատկացումներ է կատարվում մասնակցի համար։
- Սոցիալական վճարի հաշվարկման օբյեկտը թաքցնելու կամ այն պակաս ցույց տալու դեպքում հարկային գործակալից գանձվում է թաքցրած կամ պակաս ցույց տրված սոցիալական վճարի գումարը:
- Վճարումը սահմանված ժամկետից ուշացնելու դեպքում հարկային մարմինը որոշում է կայացնում ժամանակին չվճարված գումարը գանձելու վերաբերյալ։
Դրոշմանիշային վճար
Դրոշմանիշային վճարը զինծառայողների կյանքին և առողջությանը պատճառված վնասների հատուցումն ապահովելու նպատակով կատարվող պարտադիր վճար է։
Դրոշմանիշային վճար վճարելու պարտավորություն ունեն՝
- ՀՀ ռեզիդենտ ֆիզիկական անձինք, որոնք աշխատանքային պայմանագրով աշխատում են Հայաստանում կամ Հայաստանից դուրս,
- ՀՀ ոչ ռեզիդենտ ֆիզիկական անձինք՝ միայն Հայաստանում եկամուտներ ստանալու դեպքում,
- Քաղաքացիաիրավական պայմանագրերով աշխատող ֆիզիկական անձինք, որոնք կարող են եկամուտներ ունենալ Հայաստանում կամ Հայաստանից դուրս,
- Հայաստանում գրանցված և ձեռնարկատիրական գործունեություն իրականացնող անհատ ձեռնարկատերերը,
- նոտարները,
- ինքնազբաղված անձինք։
Ֆիզիկական անձանց համար հիմք է ընդունվում աշխատավարձը և դրան հավասարեցված վճարները իսկ քաղաքացիաիրավական պայմանագրերի դեպքում՝ աշխատանքների կատարման կամ ծառայությունների մատուցման դիմաց ստացված եկամուտը։
ԱՁ և նոտար չհանդիսացող ֆիզիկական անձանց համար հաշվարկվում է ըստ հետևյալի՝
աշխատավարձ և դրան հավասարեցված այլ վճարումներ՝
- 100,000 դրամ -ի դեպքում՝ 1,500 ՀՀ դրամ,
- 100,001-200,000 -ի դեպքում՝ 3,000 ՀՀ դրամ,
- 200,001-500,000 -ի դեպքում՝ 5,500 ՀՀ դրամ,
- 500,001-ից մինչև 1000,000 դրամի դեպքում՝ 8,500 ՀՀ դրամ,
- 1000,001 և ավելի հաշվարկման բազայի դեպքում՝ 15․000 ՀՀ դրամ։
Անհատ ձեռնարկատերերը, նոտարները, ինչպես նաև հարկային գործակալ չհանդիսացողից եկամուտ ստացող անհատ ձեռնարկատեր և նոտար չհանդիսացող ֆիզիկական անձինք դրոշմանիշային վճարը վճարում են հետևյալ դրույքաչափերով՝
- Մինչև 2 400 000 դրամ հաշվարկման բազայի դեպքում՝ 18,000 ՀՀ դրամ,
- 2 400 001-ից մինչև 6 000 000 դրամ հաշվարկման բազայի դեպքում՝ 24,000 ՀՀ դրամ,
- 6 000 001-ից մինչև 12 000 000 դրամ հաշվարկման բազայի դեպքում՝ 48,000 ՀՀ դրամ,
- 12 000 001 դրամ և ավելի հաշվարկման բազայի դեպքում՝ 120,000 դրամ։
Քաղաքացիաիրավական պայմանագրերի համաձայն՝ դրոշմանիշային վճարի չափը հաշվարկվում է աշխատանքների կատարման կամ ծառայությունների մատուցման դիմաց ստացված եկամուտից․
- Եթե անհատ ձեռնարկատերը կամ նոտարը գործում է հարկման ընդհանուր համակարգով, ապա նրա դրոշմանիշային վճարի հաշվարկման բազան շահութահարկի հաշվարկում արտացոլված համախառն եկամուտն է,
- միկրոձեռնարկատիրության համակարգում՝ տարեկան հաշվետվության մեջ արտացոլված իրացման շրջանառությունը,
- շրջանառության հարկման համակարգում՝ շրջանառության հարկի հաշվարկներում արտացոլված իրացման շրջանառությունը։
Հաշվետու տարվա ընթացքում մեկից ավելի հարկման համակարգերում գործելու դեպքում հիմք է ընդունվում հաշվարկման բազաների համագումարը։
Ապրանքների արտահանում և ներմուծում
ՀՀ տարածք ապրանք ներմուծելիս կամ ՀՀ տարածքից ապրանք արտահանելիս տվյալ անձը կամ կազմակերպությունը պարտավոր է վճարել օրենքով սահմանված հարկեր՝ ակցիզային հարկ, ԱԱՀ, բնապահպանական հարկ։
Ընդհանուր հարկեր և տուրքեր
Անշարժ գույքի հարկ
Անշարժ գույքի հարկը սեփականության իրավունքով հարկ վճարողներին պատկանող անշարժ գույքի, այդ թվում՝ հողի և շինությունների համար վճարվող հարկ է։
Հարկի այս տեսակը կախված չէ հարկը վճարողի տնտեսական գործունեության տեսակից կամ արդյունքներից:
Անշարժ գույքի հարկ վճարում են իրավաբանական և ֆիզիկական անձինք։
Բացառություն են պետական մարմինները, համայնքային կառավարչական հիմնարկները, ՀՀ կենտրոնական բանկը, ինչպես նաև բազմաբնակարան շենքի բնակարանների և (կամ) ոչ բնակելի տարածքների սեփականատերերը, եթե ընդհանուր բաժնային սեփականության իրավունքով նրանց է պատկանում բազմաբնակարան շենքի սպասարկման և պահպանման համար անհրաժեշտ հողամաս (այդ թվում՝ շենքի տակ գտնվող)։
Անշարժ գույքը՝ հողամասերը, հողամասերում կառուցված ստորգետնյա և վերգետնյա շենքերը, շինություններն ու կառույցները։
Անկախ սեփականության իրավունքի առկայությունից՝ անշարժ գույքի հարկ պետք է վճարել նաև դեռևս պետական գրանցում չստացած՝
- մշտական օգտագործման տրամադրված` պետական սեփականություն հանդիսացող հողերի,
- նոր կառուցված և (կամ) փոփոխություններ կրած և անշարժ գույքի կադաստր վարող մարմնի կողմից հաշվառված ու գնահատված` հարկման ենթակա անշարժ գույքի համար,
- հողամասի սեփականության իրավունք ունեցող հարկ վճարողների կողմից այդ հողամասի վրա ինքնակամ կառուցված շենքերի և շինությունների, այդ թվում` բազմաբնակարան շենքերում կամ շենքերին կից ինքնակամ կառույցների համար:
- Լիզինգի առարկա հանդիսացող անշարժ գույքի հարկ վճարող է համարվում լիզինգառուն:
Անշարժ գույքի հարկը անհրաժեշտ է վճարել՝
- հարկվող օբյեկտի կամ դրա մի մասի նկատմամբ սեփականության կամ մշտական օգտագործման իրավունքի պետական գրանցման ամսվան հաջորդող ամսվա 1-ից։
Անշարժ գույքի հարկի հաշվարկումը դադարում է սեփականության կամ մշտական օգտագործման իրավունքը դադարելու ամսվան հաջորդող ամսվա 1-ից։
Կազմակերպությունները անշարժ գույքի հարկը վճարում են մինչև հարկային տարվա հունիսի 1-ը ներառյալ՝ վեցամսյա պարբերականությամբ։
Հարկը վճարվում է անշարժ գույքի գտնվելու վայրի համայնքի բյուջե։
Փոխադրամիջոցի գույքահարկ
Այս հարկը սեփականության իրավունքով հարկ վճարողներին պատկանող փոխադրամիջոցների համար վճարվող հարկ է։
Այս հարկը կախված չէ հարկը վճարողի տնտեսական գործունեության տեսակից կամ արդյունքներից:
Գույքահարկի այս տեսակով հարկվում են հետևյալ փոխադրամիջոցները․
- ավտոմոբիլներ,
- շարժիչով աշխատող ջրային փոխադրամիջոցներ,
- մոտոցիկլետ,
- ձյունագնաց,
- մոտոամենագնաց (քվադրոցիկլ):
Փոխադրամիջոցների գույքահարկ վճարում են․
- կազմակերպություններն ու ֆիզիկական անձինք,
- բացառություն են պետական մարմինները, համայնքային կառավարչական հիմնարկները և ՀՀ կենտրոնական բանկը:
Եթե հարկման օբյեկտը լիզինգի առարկա է, ապա փոխադրամիջոցների գույքահարկ վճարող է համարվում լիզինգառուն:
Փոխադրամիջոցների գույքահարկը հաշվարկելու համար հիմք է ընդունվում՝
- տվյալ փոխադրամիջոցի քաշող շարժիչի հզորությունը (ձիաուժ կամ կիլովատ),
- մեկից ավելի քաշող շարժիչների առկայության դեպքում հաշվի է առնվում բոլոր քաշող շարժիչների գումարային հզորությունը, որն էլ բազմապատկվում է ՀՀ հարկային օրենսգրքի 244-րդ հոդվածով սահմանված համապատասխան դրույքաչափերով` հաշվի առնելով նաև արտոնությունները:
Փոխադրամիջոցների գույքահարկի հաշվարկման և վճարման համար հաշվետու ժամանակաշրջան է համարվում յուրաքանչյուր հաշվետու տարին:
Ճանապարհային հարկ
Ճանապարհային հարկը Հայաստանում չգրանցված բեռնատար ավտոտրանսպորտային միջոցներով ավտոմոբիլային ճանապարհներից օգտվելու կամ ընդհանուր օգտագործման պետական ավտոմոբիլային ճանապարհներին գովազդ տեղադրելու համար վճարվող հարկ է։
Հարկի վճարման նպատակը Հայաստանի ավտոմոբիլային ճանապարհների ցանցի զարգացման, շինարարության, նորոգման և պահպանման համար անհրաժեշտ դրամական միջոցների ապահովումն է։
Դուք ճանապարհային հարկ կվճարեք, եթե՝
- Հայաստան մուտք եք գործում (այդ թվում՝ ԵՏՄ անդամ պետություններից) Հայաստանում չգրանցված բեռնատար ավտոտրանսպորտային միջոցներով (բացառությամբ «Բաց թողնում` ներքին սպառման համար» մաքսային ընթացակարգով ձևակերպված տրանսպորտային միջոցների),
- Գովազդ եք տեղադրել Հայաստանի ընդհանուր օգտագործման պետական ավտոմոբիլային ճանապարհներին (այդ թվում` համայնքների վարչական սահմանների միջով անցնող տարանցիկ հատվածներում), ինչպես նաև այդ ճանապարհների օտարման շերտերում և պաշտպանական գոտիներում։
Ավտոմոբիլային ճանապարհներից օգտվելու համար ճանապարհային հարկը հաշվարկվում է ՀՀ մուտքի յուրաքանչյուր 15 օրվա համար՝ ըստ ավտոտրանսպորտային միջոցի թույլատրելի առավելագույն զանգվածի՝ հետևյալ կերպ․
- մինչև 1,5 տոննա ներառյալ՝ 15,000 ՀՀ դրամ,
- 1,5-ից ավելի մինչև 3 տոննա ներառյալ՝ 25,000 ՀՀ դրամ,
- 3-ից ավելի մինչև 5 տոննա ներառյալ՝ 40,000 ՀՀ դրամ,
- 5-ից ավելի մինչև 10 տոննա ներառյալ՝ 65,000 ՀՀ դրամ,
- 10-ից ավելի մինչև 20 տոննա ներառյալ՝ 80,000 ՀՀ դրամ,
- 20-ից ավելի մինչև 30 տոննա ներառյալ՝ 110,000 ՀՀ դրամ,
- 30-ից ավելի մինչև 44 տոննա ներառյալ՝ 152,000 ՀՀ դրամ,
- 44-ից ավելի մինչև 60 տոննա ներառյալ՝ 205,000 ՀՀ դրամ,
- 60-ից ավելի մինչև 70 տոննա ներառյալ՝ 233,000 ՀՀ դրամ,
- 70-ից ավելի մինչև 80 տոննա ներառյալ՝ 285,000 ՀՀ դրամ,
- 80-ից ավելի մինչև 90 տոննա ներառյալ՝ 318,000 ՀՀ դրամ,
- 90-ից ավելի մինչև 100 տոննա ներառյալ՝ 603,000 ՀՀ դրամ,
- 100 տոննայից ավելի՝ 753,000 ՀՀ դրամ։
Իսկ ընդհանուր օգտագործման պետական ավտոմոբիլային ճանապարհներին գովազդ տեղադրելու համար ճանապարհային հարկը հաշվարկվում է հետևյալ կերպ․
- միջպետական նշանակության ավտոմոբիլային ճանապարհներին տեղադրվող գովազդային վահանակի մակերեսի յուրաքանչյուր քառակուսի մետրի համար` 10,000 ՀՀ դրամ.
- հանրապետական և մարզային նշանակության ավտոմոբիլային ճանապարհներին տեղադրվող գովազդային վահանակի մակերեսի յուրաքանչյուր քառակուսի մետրի համար` 7,500 դրամ:
Ներառվում են նաև համայնքների վարչական սահմանների միջով անցնող տարանցիկ հատվածները և այդ ճանապարհների օտարման շերտերն ու պաշտպանական գոտիները։
Պետական տուրքեր
Պետական տուրքը սահմանված պարտադիր վճար է պետական մարմինների լիազորությունների շրջանակում մատուցվող ծառայությունների կամ այլ գործողությունների համար։ Այն վճարվում է Հայաստանի Հանրապետության պետական և (կամ) համայնքների բյուջեներ՝ ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց կողմից։
Բոլոր ֆիզիկական և իրավաբանական անձինք, եթե օգտվում են օրենքով նախատեսված այն ծառայություններից կամ գործողություններից, որոնց համար անհրաժեշտ է վճարել պետական տուրք։
Պետական տուրք գանձվում է հետևյալ ծառայությունների կամ գործողությունների համար․
- դատարան տրվող հայցադիմումների, դիմումների ու գանգատների, դատարանի դատական ակտերի դեմ վերաքննիչ և վճռաբեկ բողոքների, դատարանի կողմից տրվող փաստաթղթերի պատճենների (կրկնօրինակներ) ներկայացում,
- նոտարի կողմից նոտարական գործողությունների իրականացում,
- քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցում, դրանց մասին քաղաքացիներին կրկնակի վկայականների, քաղաքացիական կացության ակտերում կատարված գրառումների փոփոխությունների, լրացումների, ուղղումների և վերականգնման վկայականների տրամադրում,
- ՀՀ քաղաքացիության ստացում և ՀՀ քաղաքացիության փոփոխում,
- հյուպատոսական ծառայությունների կամ գործողությունների իրականացում,
- պետական գրանցում,
- մշակութային արժեքների արտահանման իրավունքի վկայագրի տրամադրում,
- գյուտերի, օգտակար մոդելների, արդյունաբերական նմուշների, ապրանքային նշանների, աշխարհագրական նշումների, ծագման տեղանունների, երաշխավորված ավանդական արտադրանքի, ֆիրմային անվանումների (արդյունաբերական սեփականության օբյեկտների), ինտեգրալ միկրոսխեմաների տոպոլոգիաների իրավական պահպանության հետ կապված իրավաբանական նշանակություն ունեցող գործողություններ,
- ֆիզիկական անձանց տրվող իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստաթղթերի, որոշակի ծառայությունների կամ գործողությունների տրամադրում,
- լիցենզավորման ենթակա գործունեություն իրականացնելու նպատակով լիցենզիաների տրամադրում,
- օրենքով սահմանված դեպքերում ծանուցման ենթակա գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքի ձեռքբերում։
Ձեր հարկերի օրացույցը
Ե՞րբ է պետք ներկայացնել հաշվետվությունները և վճարել հարկերը
Հարկային հաշվետվությունը Ձեր եկամուտների և հարկերի մասին տեղեկատվության պարբերական ներակայացումն է հարկային մարմին՝ ըստ օրենքով սահմանված հաշվետու ժամանկաշրջանների։
Տարեկան կտրվածքով՝ մինչև հաջորդող տարվա փետրվարի 1-ը, անհրաժեշտ է ներկայացնել․
- Միկրոձեռնարկատիրության սուբյեկտի իրացման շրջանառության վերաբերյալ հաշվետվություն (այն ներառում է նախորդ հարկային տարվա ընթացքում գործունեության բոլոր տեսակների մասով իրացման շրջանառությունը)։
Այս հաշվետվությունը ներկայացնում են միկրոձեռնարկատիրության սուբյեկտ ռեզիդենտ կազմակերպություններն ու անհատ ձեռնարկատերերը՝ բացի օրենսդրությամբ սահմանված գործունեության տեսակներով զբաղվող անհատ ձեռնարկատերերից։
- Շահութահարկի հաշվարկ
Ներկայացնում են ռեզիդենտ շահութահարկ վճարողները, ՀՀ-ում հաշվառված ներդրումային ֆոնդերը (բացառությամբ կենսաթոշակային և երաշխիքային ֆոնդերի)։
Նաև՝ մշտական հաստատության միջոցով կամ առանց մշտական հաստատության ՀՀ-ում գործող ոչ ռեզիդենտ շահութահարկ վճարողները։
Հարկային գործակալները ներկայացնում են այլ երկրներում գրանցված ընկերություններին վճարված եկամուտների, դրանց վճարման և դրանցից հաշվարկված շահութահարկի վերաբերյալ տեղեկություններ։
Միկրոձեռնարկատիրության և շրջանառության հարկման համակարգերով գործող անհատ ձեռնարկատերերն և նոտարները ներկայացնում են շահութահարկի հաշվարկ և այն վճարում են ամսական 5000 դրամի չափով։
-
Անհատ ձեռնարկատիրոջ և նոտարի սոցիալական վճարի հաշվարկ
Նոտարները, անհատ ձեռնարկատերերը և ինքնազբաղված անձինք էլեկտրոնային եղանակով հարկային մարմին են ներկայացնում տարեկան անձնավորված հաշվարկ։
-
Ռոյալթիի հարկային հաշվարկ
Ռոյալթի վճարողները ներկայացնում են ռոյալթիի հարկային հաշվարկներ և վճարում են ռոյալթիի վճարումները։
Յուրաքանչյուր եռամսյակ՝ մինչև հաջորդող ամսվա 20-ը ներառյալ, պետք է ներկայացնել հետևյալ հաշվետվությունները․
Ավելացված արժեքի հարկի համար՝
-
Ավելացված արժեքի հարկի հաշվարկ, որը ներկայացնում է ՀՀ-ում մշտական հաստատություն չունեցող ոչ ռեզիդենտ կազմակերպությունը՝ անհատ ձեռնարկատեր կամ նոտար չհանդիսացող ֆիզիկական անձին մատուցվող էլեկտրոնային ծառայության մասով։
Շահութահարկի համար`
-
Ոչ ռեզիդենտ շահութահարկ վճարողներին վճարված եկամուտների, այդ եկամուտներից պահված և պետական բյուջե վճարված շահութահարկի գումարների հաշվարկ (ամսական կտրվածքով)։
-
Հարկային գործակալները ներկայացնում են հարկային մարմնի կողմից սահմանված հաշվարկ՝ հաշվետու եռամսյակում ոչ ռեզիդենտ շահութահարկ վճարողներին վճարված եկամուտների, այդ եկամուտներից հաշվարկված, պահված և պետական բյուջե վճարված շահութահարկի գումարների մասին:
Շրջանառության հարկի համար՝
Շրջանառության հարկի հաշվարկ, որը ներկայացվում է մինչև յուրաքանչյուր հաշվետու եռամսյակին հաջորդող ամսվա 20-ը ներառյալ:
Բնապահպանական հարկի և բնօգտագործման վճարների համար`
- Բնապահպանական հարկի և բնօգտագործման վճարների միասնական հարկային հաշվարկներ: Դրանք պետք է հանձնել հարկային մարմին և ընդերքի տեսչական մարմին:
Յուրաքանչյուր ամսվա համար՝ մինչև հաջորդող ամսվա 20-ը ներառալ, պետք է ներկայացնել հետևյալ հաշվետվությունները․
Ավելացված արժեքի հարկ համար՝
- ԱԱՀ-ի և ակցիզային հարկի միասնական հաշվարկ,
- Ավելացված արժեքի հարկի հաշվարկ՝ ԵՏՄ-ից ապրանքների ներմուծումների մասով։
Ակցիզային հարկի համար՝
- Ակցիզային հարկ վճարողները ամեն ամիս ներկայացնում են ԱԱՀ-ի և ակցիզային հարկի միասնական հաշվարկ։
Եկամտային հարկի համար՝
- Եկամտային հարկի հաշվարկ․ հաշվետու ամսում եկամուտներ ստացող ֆիզիկական անձանց եկամուտների, այդ եկամուտներից հաշվարկված և պահված եկամտային հարկի, իսկ սոցիալական վճարներ կատարող ֆիզիկական անձանց մասով` նաև հաշվարկված և պահված սոցիալական վճարների վերաբերյալ անհատական տեղեկություններ։
- Եկամտային հարկի և սոցիալական վճարի ամսական պարզեցված հաշվարկ, որը ներկայացնում են հարկային գործակալի պարտականություններից ազատված, բայց հարկային գործակալից աշխատավարձ և դրան հավասարեցված վճարումներ, ինչպես նաև քաղաքացիաիրավական պայմանագրերի շրջանակներում կատարված աշխատանքների և (կամ) մատուցված ծառայությունների դիմաց եկամուտներ ստացող ֆիզիկական անձինք։
Հարկերը կարող եք վճարել՝
- պետական վճարումների էլեկտրոնային համակարգով,
- բանկերի հավելվածների կամ վճարային այլ տերմինալների միջոցով,
- ֆիզիկապես բանկում փոխանցումներ կատարելով։
Առցանց վճարել հարկերը
Հարկային արտոնություններ
Հայաստանում գրանցված (հաշվառված) ավտոտրանսպորտային միջոցներից մթնոլորտային օդ վնասակար նյութեր արտանետելու համար բնապահպանական հարկից ազատվում են՝
- սոցիալական ապահովության մարմիններից արտոնյալ պայմաններով ավտոմեքենաներ ստացած հաշմանդամները` այդ ավտոմեքենաների համար,
- հիբրիդային և էլեկտրականությամբ սնուցվող շարժիչներով աշխատող ավտոտրանսպորտային միջոցների համար բնապահպանական հարկ վճարողները՝ այդ ավտոտրանսպորտային միջոցների մասով,
- հաշվառող լիազոր մարմնում հաշվառումից ժամանակավորապես հանված ավտոտրանսպորտային միջոցների համար բնապահպանական հարկ վճարողները՝ տարվա ամբողջ ընթացքում հաշվառումից հանված ավտոտրանսպորտային միջոցների մասով։
Հայաստանում չգրանցված (չհաշվառված) ավտոտրանսպորտային միջոցներից մթնոլորտային օդ վնասակար նյութեր արտանետելու համար բնապահպանական հարկից ազատվում են`
- Հայաստանի Հանրապետությունում հավատարմագրված դիվանագիտական ներկայացուցչությունները և հյուպատոսական հիմնարկները, դրանց հավասարեցված միջազգային կազմակերպությունները.
- Հայաստանի Հանրապետություն մարդասիրական օգնության և բարեգործական ծրագրերի շրջանակներում փոխադրումներ իրականացնողները,
- Ռուսաստանի Դաշնության զինված ուժերը։
Շրջակա միջավայրին վնաս պատճառող ներմուծվող ապրանքների համար բնապահպանական հարկից ազատվում են Հայաստանի տարածքով այդ ապրանքները տարանցիկ տեղափոխողները։
Արտադրության և (կամ) սպառման թափոնները հատուկ հատկացված տեղերում տեղադրելու և (կամ) պահելու համար բնապահպանական հարկից ազատվում են ֆիզիկական անձինք` սպառման թափոնների համար:
- ՀՀ-ում հավատարմագրված օտարերկրյա դիվանագիտական ներկայացուցչությունները և հյուպատոսական հիմնարկները` իրենց պաշտոնական օգտագործման բեռնատար ավտոտրանսպորտային միջոցների համար,
- բեռնատար ավտոտրանսպորտային միջոցներով Հայաստանի Հանրապետության տարածք մարդասիրական և տեխնիկական օգնություններ, բարեգործական ծրագրերի շրջանակներում բեռներ փոխադրող ճանապարհային հարկ վճարողները` այդ փոխադրումների համար,
- ՀՀ-ում տեղակայված` Ռուսաստանի Դաշնության ռազմակայաններ բեռնատար ավտոտրանսպորտային միջոցներով փոխադրումներ իրականացնող ճանապարհային հարկ վճարողները` այդ փոխադրումների համար,
- Վրաստանի տարածքում գրանցված` ՀՀ տարածքում փոխադրումներ իրականացնող բեռնատար տրանսպորտային միջոցներով ՀՀ մուտք գործող ճանապարհային հարկ վճարողները, բացառությամբ 44 տոննան գերազանցող թույլատրելի առավելագույն զանգված ունեցող ավտոտրանսպորտային միջոցների համար սույն բաժնով սահմանված ճանապարհային հարկի,
- միջազգային պայմանագրերին համապատասխան ճանապարհային հարկի արտոնություններից օգտվող ճանապարհային հարկ վճարողները,
- Իրանի Իսլամական Հանրապետության տարածքում գրանցված բեռնատար տրանսպորտային միջոցներով ՀՀ մուտք գործող տրանսպորտային միջոցները, եթե դրանք ՀՀ մուտքի ամբողջ ընթացքում պետք է գտնվեն ՀՀ և Իրանի Իսլամական Հանրապետության սահմանից առավելագույնը մեկ կիլոմետր հեռավորության վրա՝ մաքսային հսկողության ներքո գտնվող տարածքներում:
Հարկային արտոնությունները սահմանամերձ բնակայրերում իրականացվող գործունեության համար
Կազմակերպություններն ու ԱՁ-ները կարող են օգտվել հարկերից ազատվելու արտոնությունից, եթե գործունեություն են իրականացնում ստորև բերված սահմանամերձ համայնքերում.
- Արարատի մարզ (Երասխ, Պարույր Սևակ գյուղեր),
- Վայոց Ձորի մարզ (Խաչիկ, Խնձորուտ, Սերս, Նոր Ազնաբերդ, Բարձրունի գյուղեր),
- Գեղարքունիքի մարզ (Ճամբարակ քաղաք, Վահան գյուղ, Տավուշ, Բերդ քաղաք, Ներքին Կարմիր աղբյուր, Ոսկեվան, Չորաթան, Կողբ, Վազաշեն, Բերքաբեր, Չինարի, Արծվաբեր, Ծաղկավան (Իջևանի շրջան), Մոսեսգեղ, Դովեղ, Պառավաքար, Բերդավան, Բարեկամավան, Կոթի, Բաղանիս, Սարիգյուղ, Այգեձոր, Կիրանց, Այգեպար, Սևքար, Այգեհովիտ, Ոսկեպար, Վերին Կարմիր աղբյուր, Ազատամուտ գյուղեր)։
Ուշադրություն.
Անկախ նրանից ընկերությունը/ԱՁ սահմանամերձ համայնքում, թե դրանից դուրս եք գրանցել, կարևոր է, որ այն իր գործունեությունը իրականացնի այդ համայնքում, որի համար պետք է ընկերությունը գրանցելիս «Գործունեության վայր» բաժնում լրացնել այնպիսի հասցե, որը գտնվում է ցանկում ներառված սահմանամերձ համայնքներից մեկում: Այսինքն՝ արտոնությունից օգտվելու համար հնարավոր է, օրինակ, Երևանում գրանցել ընկերություն/ԱՁ, որը գործունեությունը (օրինակ, արտադրությունը) ծավալելու է Բերդ քաղաքում:
Սահմանամերձ համայնքներում գործող ըկերությունները ազատվում են տվյալ գործունեության գծով վճարվող մի շարք պետական հարկերից՝ ըստ հետևյալի․
կազմակերպությունները և անհատ ձեռնարկատերերը ազատվում են ավելացված արժեքի հարկից, (ԱԱՀ), շահութահարկից, շրջանառության հարկից։
Նրանք վճարում են՝
- ակցիզային հարկ՝ ընդհանուր հիմունքներով,
- շահութահարկ՝ ամսական 5,000 դրամ՝ իրավաբանական անձանց դեպքում,
- եկամտահարկ՝ վարձու աշխատողներ ունենալու դեպքում, իսկ անհատ ձեռնարկատերերը նաև իրենց համար՝ գրանցված աշխատող լինելու դեպքում,
- սոցիալական վճարը և դրոշմանիշային վճարը։
Գործում են հետևյալ բացառությունները․
- առևտրի օբյեկտների, առևտրի իրականացման վայրերում վաճառատեղերի միջոցով բնակչությանը մանրածախ առևտրի, հանրային սննդի ոլորտում իրականացվող գործունեություն, որի շրջանառությունը տարեկան 115 մլն. դրամից ավել լինելու դեպքում վճարվում է 20% ԱԱՀ։
- ակցիզային հարկով հարկման ապրանքների արտադրությունը հարկվում է ընդհանուր կարգով,
- 18 % շահութահարկ։
Այս հարկային արտոնություններից օգտվելու համար որևէ դիմում ներկայացնելու կարիք չկա:
Անհրաժեշտ պայման է շրջանառության հարկ վճարող լինելը։
Եթե բիզնեսը գրանցելիս որպես գործունեության վայր նշել եք համապատասխան սահմանամերձ համայնքներից որևէ մեկը, ինքնաշխատ կերպով կարող եք օգտվել «Սահմանամերձ բնակավայրերում իրականացվող գործունեությունը հարկերից ազատելու մասին» օրենքի շրջանակներում առկա հարկային արտոնություններից: